...martwy na nic im się nie przyda.

Zaraz "nie przyda". Kaszubski i wilamowicki to też zabytek, ale mogą pełnić ważną rolę w funkcjonowaniu lokalnej społeczności niekoniecznie służąc w codziennej komunikacji.

@Agrest
Między "nie przyda" a "martwy się nie przyda" jest różnica.
Martwy język nie przyda się nikomu.
Ja twierdzę serbołużycki że nie jest martwy, tak jak kaszubski,
bo jedni i drudzy się nim posługują.
(Umiem mówić po kaszubsku, nawiasem mówiąc).

Do tego nie o tym pisałem, wyciągacie z mojej pisaniny nieistotne szczegóły
i odbieracie je na odwrotnie. Czego tam się dziś w szkołach uczy?
Bo czytania chyba nie do końca.
Chyba że ja coś na odwrót napisałem.

@mysiauek

dokładnie jak pisze kotin - Serbołużyczanie przetrwali, zresztą tak naprawdę zostali zaakceptowani przez Niemców i od czasu wielkiego powstania z 983 roku ("Slawenaufstand")  przez setki lat najpierw trwali jako twór półzależny od Cesarstwa, a potem, przez jednak dużą różnicę cywilizacyjną, zostali powoli wchłonięci przez Niemców. Ci jednak nigdy nie prowadzili akcji zorganizowanej anihilacji Serbołużyczan... ba, nawet Hitler ich nie traktował wyjątkowo źle (choć zabronił używania oficjalnie języka, wmawiając że Serbołużyczanie to starożytni Wenedowie, i planowane było przesiedlenie na wschód w ramach szeroko pojętej niemieckiej kolonizacji).

W sumie początki Słowiańszczyzny zachodniej są bardzo ciekawe. Miało być o przemocy wobec kobiet w Europie:
http://www.liberation.fr/france/2015/11/24/en-2015-une-femme-sur-cinq-...
ale równie dobrze może być o wędrówkach ludów.

@kotin
wszystkie takie zestawienia miałyby sens dopiero przy ujednoliceniu zasad zgłaszania tych samych przestępstw. Inaczej są niewiele warte. Bardzo wielu statystyków zwraca na to uwagę.

Np Włosi - ludzie gwałtowni, mający złe podejście do kobiet (nawet nie specjalnie się z tym kryją na prowincji), mający też prawie 3 mln muzułmańskiej mniejszości albańskiej... niby mają takie same dane jak spokojni Irlandczycy? No nie.... błagam... 

Albo Finlandia - nie ma chyba ani jednego imigranta, ma bardzo restrykcyjne prawo i duże poczucie obowiązku obywatelskiego .. i serio niby jest liderem gwałtów i przestępczości wobec kobiet ? Przecież to ewidentny błąd aparatu badawczego. 

@straszny W wypadku krajów skandynawskich błąd polega na tym że nie bierze się pod uwagę subiektywnych doznań kobiet.
Przykład: Koniec lat 80 tych. Zygmunt Broniarek polski dziennikarz, przepuszcza w drzwiach koleżankę z jakiegoś pisma. Miejsce akcji Nowy York. Koledzy z zachodu obronili go. Wytłumaczyli kobiecie, że w odciętej żelazną kurtyną Polsce, jest taki zwyczaj, który oznacza tam szacunek dla kobiet. Broniarkowi zaś wytłumaczyli, żeby tego nie robił na prowincji Stanów, bo kobiety w Nowym Yorku są bardziej obyte z obcokrajowcami, a na prowincji pójdzie siedzieć.

O co mi chodzi. W Danii, Szwecji... byle drobiazg (według naszych Pań), tam urasta do miana molestowania.
Nawet gorzej - przepuszczenie w drzwiach dla Polki oznaka szacunku, tam jest traktowane jako upodlenie kobiety, przez wypominanie jej różnic płciowych, na prawdę. Dlatego "byle co" według naszych Pań, tam urasta do miana molestowania.

PS Niemniej z ukształtowanego historycznie polskiego szacunku dla kobiet, się nie wycofuję. Nawet jeżeli w dzisiejszym świecie jest on przestarzały, ale jest. Z czegoś wynika.

PS Jeszcze jeden przykład mi się przypomniał. Kolega żyje od dwudziestu kilku lat w Nowym Yorku, na przedmieściach. Rzędy szeregowych domków. Okna kuchni od takiego samego okna w drugim domku dzieli - sorrki nie pamiętam w calach, ale bardzo blisko. Kolega nie poszedł siedzieć. Obronił go znajomy Amerykanin. Kazał mu zamontować na stałe nieprzejrzystą zasłonę. Zdążyli. Gdyby kobieta z naprzeciwka złożyła zawiadomienie, że kolega na nią spojrzał, (słowami - przyglądał mi się), poszedł by siedzieć, za molestowanie seksualne. Paragraf ten sam co za gwałt - bo spojrzeniem można tam dokonać innej czynności seksualnej. W Polsce inna czynność seksualna, też podpada pod paragraf z gwałtem, ale spojrzenie samo w sobie, nie jest brane pod uwagę. Gdy ma związek z nagością, przemocą, to tak, ale samo - nie.

PS Co ma Nowy Jork ze Szwecją, Norwegią, Danią, Finlandią? Wszystko - przynajmniej w tym temacie. Trendy do Skandynawii idą z USA.

Jest też inna tradycja traktowania kobiet. Przyszła ze wschodu. Przyszła z komunizmem. Lenin - nie kto inny jak Lenin, proponował przecież żeby kobiety były wspólne. To jeden z nielicznych postulatów wodza rewolucji, który nie przeszedł, bo każdy chciał mieć czyjąś kobietę, ale nawet najbardziej zdziczały lumpenploretariusz, zazwyczaj swojej Wiery, czy Tani oddać nie chciał.
Lewackie uprzedmiotowienie kobiet, zagościło jednak w Czeka, NKWD, oraz u ich uczniów - w gestapo i SS. Tak, uczniów. Szkoła w Krakowie do ataku Niemiec na Związek Sowiecki, kształciła kadry SS i gestapo. Wykładowcami byli ludzie z NKWD, wspierający w ten sposób bratnią lewicową partię NSDAP. Tortury kobiet były dla obydwu stron normą. Polskie tabu - bicie kobiety - i ono zostało złamane. Przeczytajcie posunięty do granic zbydlęcenia przykład:
http://nowahistoria.interia.pl/kartka-z-kalendarza/news-30-marca-1945-...
Tabu dotyczące nietykalności kobiety. Nietykalności matki. Nietykalności kobiety w ciąży.
Komunizm dał bydlętom poczucie władzy i bezkarności. Kozacy szarżujący za caratu na kobiety demonstrujące na ulicach, bywali potępiani. Komunistyczne bydło było już tylko nagradzane.
Żenująco małą ilością godzin historii w szkole, nadal nikt się nie przejmuje.

obiecałem wrócić do tematu husarii i jej zasadności..

Husaria wywodzi sie bezpośrednio z Serbii (gussar), gdzie przyjęta była jako lotna lekka jazda uderzeniowa o bardzo dużej sile penetracji szyków wroga. Z Serbii, po straszliwej klęsce na Kosowym Polu, resztki Serbów odeszły na Węgry i na teren RON, gdzie skuteczność jazdy obejrzeli właśnie Węgrzy, Polacy i Litwini, i natychmiast wprowadzili taką formację u siebie. Z czasem Węgrzy bardzo wzmocnili uzbrojenie ochronne husarii (coraz cięższe kolczugi i pancerze), co trochę poźniej zgapili Polacy i LItwini, którzy dzięki reformom Stefana Batorego również opancerzyli swoich.

Jak to było u nas? Husaria ratowała nam dziesiątki bitew, ale całe kampanie od końca XVI do początku XVII wieku, wyglądały mniej więcej tak:
* potężny przeciwnik wypowiada nam wojnę
* zajmuje ileś tam zamków
* nasza ruchoma szybka armia oparta głównie na jeździe, poluje na jego armie polową, na ogół dorywa ją i bije dzięki husarii 
* odbijamy część zamków, cześć nie bo mamy mało piechoty wysokiej wartości i bardzo mało armat
* podpisujemy pokój, który sankcjonuje kolejne straty terytorialne, ustępstwa handlowe lub kary dla Polski. Mimo wygranej walnej bitwy w polu.

Wiec czy nie lepiej było mieć dużą regularną armię piechoty i artylerii, zamiast husarii i jej potężnej siły uderzeniowej? Policzmy.

ceny wzięte z okresu 1650-1670 
poczet husarski, utrzymanie całoroczne: 5000 zł [przyjmijmy 4 osoby, bywały poczty 3 osobowe, bywały i 5]
średni budżet RON na cele wojskowe (90% całego budżetu): 6-8 mln zł. 

więc teoretycznie Rzeczpospolita mogła wystawić ledwo trochę ponad 1300-1400 pocztów husarskich za całą posiadaną kasę, gdyby nie miała garnizonów, piechoty, artylerii, pancernych i kozaków. Daje to 5600 husarzy. Do tego drugie tyle mniej więcej mogli wystawić magnaci i książątka kresowe. Czyli przeliczeniowo nasza armia mogła osiągnać nie więcej niż ok. 12 000 husarii

w rzeczywistości w starciach operować mogliśmy armią malutką,  mniej więcej taką jak 
pod Kłuszynem: 5600 husarii, 1400 kozaków, 200 piechoty, 4 armatki (falkonety)
czy pod Kircholmem: 3600 jazdy (z tego ok. połowa husarii), 1000 piechoty, 5 działek

co za to moglibysmy wystawić innego?
żołd piechura z okolic 1650 roku to było ok. 140 zł rocznie (i 180 zł pod koniec wieku). 

Więc RON mogła wystawić w pole zamiast małych husarskich armii: 
ok 40 000 stałą armię pieszą, plus dużo artylerii i trochę jazdy i drugie 40 000 piechoty z pieniędzy prywatnych magnatów/książąt. 

Taka armia, byłaby największą stałą armią w tej części świata, mogła zdobywać zamki, bronić ich i budowac nowe fortyfikacje. Jej zdobycze byłyby trwałe. Dla porównania armia Cesarstwa Austrii miała ok 30 000 żołnierza, w porywie 60 000 (w kampanii wiedeńskiej, kosztem wyrzeczenia całego kraju).

Warto dodać, że husarz sam płacił za swój rynsztunek, rumaka, broń i było to więcej niż zarabiał. Honorem było walczyć w Husarii. Tak naprawdę to oni się rozlecieli ni etyle z powodu rozwoju broni palnej, ile z powodu przemian społecznych. 

@1084
faktycznie tak było, w ogóle to od ok. 1650 roku np zaczęto w Polsce stosować tzw uhusarzenie, czyli chorągwie pancerne i lekkie dozbrajać i "udawać" z nich husarię.

druga sprawa że RON przeszła lekki regres gospodarczy w wyniku wojen XVII wieku, nie jakiś gigantyczny jak to sobie przesadnie wyobrażamy, bo zarówno Polacy jak i Litwini i Rusini mieli jeszcze bardzo dużo energii do odbudowy kraju, ale nawet lekki regres, w czasie kiedy wszyscy sąsiedzi zaczęli kwitnąć gospodarczo, a zachód dogonił nasze technologie uprawy zbóż spowodował rosnące biednienie kraju w stosunku do sąsiadów.

@straszny
Błąd w założeniu. Mogła wystawić, ale nie wystawiała. Przypomnijmy wyraźnie jeszcze raz: Przeczypospolita Obojga Narodów, (a właściwie trzech, ale ślepota nas dopadła), NIE MIAŁA STAŁEJ ARMII i nie miała stałych podatków. Wojska kwarcianego (nazwa od 1/4 dochodów z dóbr królewskich), wystarczało tylko do łapania Tatarów.
Nie było bazy społecznej, nie było zapasu wyszkolonego rekruta, na Twoje 80 000 piechurów. (Nawiasem mówiąc mocno przesadzona liczba, bo nie obejmuje lawinowo w tej skali rosnącego kosztu logistyki, nie obejmuje nieprawdopodobnie kosztownej artylerii, bez której piechota nie istnieje bojowo, nie obejmuje po raz kolejny logistyki, (w przypadku artylerii to już wagony amunicji, że tak unaocznię problem, mimo ze kolei nie było jeszcze).
Próbował to zrealizować Władysław IV. Ustandaryzował artylerię, jednolite kalibry miały ułatwić zaopatrzenie. Podjął rozmowy z jedynym źródłem piechoty - kozakami. Te królewskie listy, niechcący stały się zarzewiem jednej z największych tragedii RON. Powstania Chmielnickiego. Wspaniały pomysł króla wydał owoce gorzkie, skutkujące niewolą Ukrainy, jej podległością Moskwie, wielkim głodem na Ukrainie w latach trzydziestych ubiegłego wieku, rzeziami Polaków na Wołyniu (i nie tylko), UPA...
Twoje rozważania miały by sens, przy stałych podatkach i stałej armii, a tak... Pozostawała Husaria zbierająca się w coraz mniejszej liczbie na wojnę, co @1084 dobrze skomentował. Pozostawała dragonia, bo mała liczba hultajstwa, będącego jej podstawą rekrutacyjną, zawsze się gdzieś tam uchowała. Nie pozostawała piechota, bo 80 tys. wolnych a bezrobotnych ludzi - nie szlachty, tamtejsza Polska by nie uniosła.

PS "Lekki regres gospodarczy" polegał na tym że skutki kozackiego powstania i szwedzkiego potopu, były procentowo bardziej dotkliwe, (zarówno co do strat ludnościowych, co i gospodarczych) od strat w II Wojnie Światowej.

@kotin
ale finansowo i ekonomicznie po potopie kraj podniósł się zaskakująco szybko. Nasza gospodarka była oparta na sprzedaży produktów nieprzetworzonych, więc to żadna filozofia odbudować taki kraj (oczywiście abstrahując od ogromnego bólu i zaniepokojenia społecznego skalą ofiar)

więc gospodarczo wcale nie był to kolaps, tylko lekki regres.

@straszny Finansowo - tylko po części. Przecież i przed potopem "leżał", pod względem finansów publicznych. Potop nic tu o dziwo nie zmienił, nie nauczył naszych szanownych przodków. Dopiero pierwsze rozbiory poskutkowały Konstytucją 3 Maja. Mocno spóźnioną, mimo jej piękna i potencjalnej już tylko użyteczności.

PS No i po potopie i utracie wschodnich ziem z ich stadninami, husaria już nigdy nie zebrała się w dostatecznej liczbie. Po potopie siła liczebna husarii spadła o połowę i bardziej. Piechoty przez to nie przybywało...

@kotin
wydaje mi się że pod Wiedniem husaria osiągnęła maksymalną swoją liczebność, ale mogę się mylić.

Cała słabośc posiadania takiego "Gromu" XVII wieku chyba najlepiej pokazał właśnie potop, gdy husaria była bezradna wobec ogromnej zawodowej pieszej armii szwedzkiej, dowodzonej przez kompetentnego wodza. Nawet jeśli husarii udała się szarża to same bitwy były na ogół przegrywane.

wg mnie właśnie po potopie był czas się otrząsnąć - zmienić taktykę tak jak zrobili to Węgrzy - zrzucić pancerze, zostawić siłę uderzeniową piki, i stworzyć nowoczesnych huzarów, stale współpracujących z pieszą armią. Oczywiście stały podatek był do tego konieczny.


co do gospodarki - chodzi mi o to że my na zachód sprzedawaliśmy proste produkty nieprzetworzone - zboża, sól itd., zasiać pole, z powrotem wrócić do wydobycia w kopalni jest dużo prościej niż odbudowywać np zniszczone fabryki... zresztą różnica w sprzedaży produktów nieprzetworzonych i przetworzonych to też różnica siły ekonomicznej, taka Francja na przykład kupowała od nas bardzo dużo prostych rzeczy a nam sprzedawała złożone produkty. I bilans wychodził bardzo korzystnie dla nich.

@straszny
Co do gospodarki, OK. Zwykły podatek łanowy na wojsko, pomógł by jednak w...
Taktyka. Nie musieliśmy zmieniać taktyki. Wystarczyła by stała armia. Taka na oko 20 / 30 tys. Uzupełniana na wojnę o piechotę łanową i lekką kawalerię w zaciągu "kozackim" - jeden jeździec bez pocztowych, co uruchamiało by ogromną rzeszę szlachty zagrodowej. (Spóźnionym, niedoskonałym ucieleśnieniem tej idei byli Krakusi). Lekką kawalerię mieliśmy z resztą cały czas. Chorągwie Semenów, Lipków, (niekoniecznie narodowościowe), dragoni (byli bardzo uniwersalną formacją - to odpowiednicy muszkieterów Aleksandra Dumasa) i w reszcie najlepsza lekka jazda świata - polska lekka jazda o zaciągu towarzyskim. Pewien udział ciężkiej jazdy w takim wojsku, z piechotą, wojskami inżynieryjnymi (piechota wybraniecka), artylerią, lekką kawalerią, by nie szkodził.
20 tys kozaków zaporoskich i ze 30 tys czerni kozackiej i - stada wołów z Ukrainy by w tym obrazie też nie zaszkodziły, ale to dodatek. Nawet nie wiem czy konieczny, aczkolwiek na wojnie się nie wybrzydza :)

Brawurowy pogląd na temat słynnej czarnej szabli husarskiej i katany - miecza / szabli samurajskiej.
Pogląd bardzo subiektywny, niepopularny, ciekawy nawet gdy nie musi być słuszny:
http://historiezapomniane.blogspot.com/2011/09/polska-szabla-husarska....
Poczytać jednak warto.
Co ciekawe - jak rzadko w polskim internecie, da się również czytać komentarze.

@kotin - bardzo fajny artykuł, który czytałem już wcześniej za poleceniem brata (mój brat jest pasjonatem broni białej i ma na jej temat naprawdę sporą wiedzę)

@Han Serdeczne pozdrowienia dla brata.  Kolejny artykuł jest bardziej wyważony, obiektywny i daje jeszcze więcej informacji, ale - i tak proponuję zaczynać od tego cytowanego z góry. Jest ciekawie, "z nerwem" napisany.
Ten możemy poczytać, jak już na prawdę tematyka zainteresuje:
http://www.goldenline.pl/grupy/Pozostale/droga-miecza/polska-szabla-co...

A dla tych którzy pamiętają jeszcze wspaniałe polskie ręcznie malowane plastikowe figurki "żołnierzyki" z czasów lat 70 /80 tych - ich następca:

@straszny

...takim przykładem jest w historii broń palna - przez pierwsze 100, nawet 200 lat rozwoju (wolnego wtedy) była gorsza niż łuk/kusza, a mimo to postępu nie dało się zatrzymać, choć wiele lat broń prochowa wydawała się co najwyżej ekstrawagancją.

Pomijając pierwsze prymitywne armaty (u krzyżaków pod Grunwaldem na przykład) i pierwszą ręczną broń palną piechoty hiszpańskiej (Inków, Azteków tym pobili, w Niderlandach już nie było tak lekko), to rozkwit ręcznej broni palnej zawdzięczamy Czechom. Pierwsze arkabuzy i rusznice były niecelne i bardzo długo się je nabijało.Mimo to wygrały wyścig zbrojeń. Husyci zasłonięci wozami taborowymi bezkarnie z bardzo bliska, prawie bez celowania strzelali do rycerzy i pieszych knechtów. Nie używali łuku, bo wprawę w łuku można było jedynie, (i tak jest do dziś) nabyć ćwicząc od dzieciństwa prawie, a i siłę ramienia trzeba było mieć ogromną. Kusza była skomplikowana i droga w produkcji, tak jak amunicja do niej i do łuku, a broń palna lontowa była tania w produkcji, amunicja również, a przy strzelaniu z bliska nie trzeba było praktycznie żadnego wyszkolenia. Byle nauczyć nabijać broń i oswoić z hukiem. Huk podkreślał z resztą nieuchronność śmierci w razie trafienia. Co z tego że łuk miał większy zasięg, szybkostrzelność i celność, a kusza celność i siłę przebicia. Cena i moda wywindowały prymitywną broń palną na poczesne miejsce w historii wojen, choć długo jeszcze kawaleria i zwarte szyki piechoty przypominały o szlachetniejszych czasach wojen, gdzie rycerz, czy wojownik stali murem wobec wroga i śmierci, aż w końcu rzuciła broń palna, wojowników w błoto okopów.